El corazón es agua
que se acaricia y canta.
El corazón es puerta
que se abre y se cierra.
El corazón es agua
que se remueve, arrolla,
se arremolina, mata.
Şair: Miguel Hernandez
Durgun ve şarkı söyleyen
Kalp kapıdır
Açılan ve kapanan
Kalp sudur
Akan, coşan, dalgalanan ve öldüren.
Çeviri:Nilhan Coşkun
Bir ülkenin diğer ülkeyi sömürmesi; sömürenin ‘uygarlığı (?)’ ile sömürülenin yeraltı/yerüstü kaynaklarını ve insan gücünü takas etmesi; veya bir devletin kendi halkını sömürmesi... devlet olarak, başka bir halkı, kendi çıkarın için yok etmek veya kendi halkını kendi çıkarın için yok etmek... İkisi de içinde, diğerinin varlığına saygı duymamayı, diğerinin yaşam hakkını elinden almayı, yaşamın karşısına gücün yok ediciliğini koymayı içerir. Geçmişten bugüne kadar, dünyada yaşamış/yaşayan halkları düşünürsek, içlerinde resmen veya gayri resmi olarak diktatörlerce yönetilmemiş birini bulabilir miyiz acaba? Diktatörlüğün beslendiği şiddet, öncelikle, etrafında yaşananları görmezden gelmeyen, başka bir düzenin var olabileceğini söyleyen ve şiddeti kabullenmeyen kişilere yönelir. Baskının fazla olduğu dönemlerde, fiziksel karşı koyuştan daha etkilidir düşünsel karşı koyuş. Sözler, hızla yayılır; o halde sözü söyleyen susturulmalı, böylece dinleyenlere gözdağı verilmelidir. Öyle de yapılır. Kurşuna dizme, faili meçhul, hapishane şartlarında ölüm...
20.yy’da Avrupa’da yaygın olan diktatörlük rejiminden, İspanyol halkı da nasibini alır. 1931 yılında, İspanya krallığının devrilmesinden sonra başlayan antimilitarist dönem uzun sürmez. Bu dönemde görevinden uzaklaştırılan Franco, 1933’de tutucu güçlerin yömetimi tekrar ele geçirmesi ile göreve iade edilir. 1936’da da, askeri ayaklanmayı ilan eder. İspanya’da, iki yıl sürecek iç savaş böylece başlar. 36 yıl (1938-1974) boyunca İspanya’yı diktatörlükle yönetir ve kaldırılan krallığı ülkeye tekrar getirir, kendini de ömür boyu İspanya kralı olarak atar. Şimdi ki İspanya kralı Juan Carlos’u da, kendinden sonraki veliaht olarak 1969 yılında ilan eder.
Şair ve oyun yazarı Miguel Hernandez de, Franco döneminde hapishane şartlarında ölen kişiler arasındadır. İspanyanın güneyinde, Murcia yakınlarındaki Orihuela’da, çiftçi bir ailenin çocuğu olarak 30 Ekim 1910’de başlayan hayatı, 1942 yılında henüz 31 yaşındayken sona erer. Yoksul bir çocukluk geçirir, ekonomik kriz yüzünden, 1924-1925 yılları arasında devam ettiği Santa Domingo Koleji’ni, bırakmak zorunda kalır. Yazar Ramon Sije ile arkadaşlığı da Santa Domingo’daki öğrencilik yıllarında başlayıp, ikisinin de kısa yaşamları boyunca sürmüş. “Elegia” / Seçim adlı şiirini de, Ramon Sije’nin 1935’de ölümü üzerine yazar ve ona ithaf eder. Okulu bıraktıktan sonra, çobanlık, bahçıvanlık gibi işler yaparak ailesine destek olan Hernandez, Luis Almarcha halk kütüphanesi ve katedral kütüphanesinin sürekli ziyaretçisidir. Tiyatroyla tanışması ve arkadaşları ile küçük bir tiyatro grubu kurması da yine bu döneme denk geliyor. Şiir yazmaya 1925’de başlamış; arkadaşları Carlos Fenoll ve Ramon Sije ile birlikte doğaçlama edebiyat klübü, “Orihuela” nu kurmuş. İlk şiir kitabı “Peritos en lunas” /Aydaki uzman, 1933’de yayınlanmış. 1934’de Madrid’e ikinci gidişinde Alberti, Rosales, Aleixandre ve Neruda gibi dönemin büyük şairleriyle tanışmış.
Hernandez, İspanya Sivil Savaşı’nda Cumhuriyetçi taraftadır. Savaş süresinde hem cephededir, hem de bir yolunu bulup evlenir. Nisan 1939’da Franco savaşın bittiğini ilan eder, artık İspanya’da faşist dikta günleri başlamıştır. Aynı yıl sol görüşlerinden dolayı tutuklanır ve serbest bırakılır. 1940’da tekrar tutuklanır ve Lorca’nın idamındaki gibi dünyanın tepkisini çekmek istemeyen Franco rejimi, Hernandez’i idam etmez fakat 30 yıl hapse mahkum eder. Ülkenin değişik şehirlerindeki hapishanelerde mahkumiyeti devam ederken, tüberküloza yakalanır. Hapishanede kağıtlara yazıp karısına yolladığı, daha çok şarkı formundaki şiirleri daha sonra “Cancionero y Romancero de Ausencia” / Hiçliğin Baladı ve Şarkıları adıyla bir araya toplanır. Bu şiirlerinde, sivil savaş ve hapishane günleri kadar, oğlunun ölümü ve karısının yoksulluk içindeki yaşamından duyduğu üzüntüyü de anlatır.
Yayınlanmış olan şiir kitapları :
• Perito en lunas/Aydaki Uzman (1934)
• El rayo que no cesa / Durmayan Işık (1936)
• Vientos del pueblo me llevan / Halkın Rüzgarları (1937)
• El hombre acecha / Gizlenen Adama (1938-1939)
• Cancionero y Romancero de Ausencias / Hiçliğin Baladı ve Şarkıları (yamamlanmamış, 1938-1942)
Şairin ailesi, Temmuz 2010’da, suçsuzluğunun ilan edilmesi için İspanya Yüksek Mahkemesine başvurmuştur.
(1) Yazının kaynak alındığı metin : Miguel Hernandez Vakfı’nın internet sayfasıdır. http://www.miguelhernandezvirtual.es/
(2) İspanyolca’dan serbest çeviriyi yapan : Nilhan Coşkun
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder